Vanuit de actualiteit duikt Sahebdivani de geschiedenis in, via de Tweede Wereldoorlog, langs de Irak-Iranoorlog naar de Iraanse mythologie. 'Via de oudheid probeer ik grip te krijgen op wat verzet betekent. Waar komt onze noodzaak om in opstand te komen vandaan, hoe diepgeworteld is onze behoefte aan wraak?'

Het is een maatschappelijk heet hangijzer, gezien de oplopende spanning rondom het Israël-Palestinaconflict. In hoeverre heeft dat invloed op de voorstelling en je manier van denken over verzet?
'Het politieoptreden naar aanleiding van de Pro-Palestinademonstraties in Amsterdam heeft een knauw gezet in mijn vertrouwen in de politie. Dat heeft zeker bijgedragen aan het maken van deze voorstelling, al gaat het er niet direct over.

Veel mensen hebben een sterk idee waar de waarheid ligt en wie het recht heeft om die waarheid met geweld te verdedigen. Er is weinig oog voor nuance, naar beide kanten toe. Mensen die vinden dat Palestijnen worden onderdrukt, vinden vaak ook dat elke vorm van Palestijns protest mag worden vergoelijkt. Ik steun de Palestijnse zaak, maar vind niet dat we ons voor bepaalde zaken moeten wegdraaien. Ik ben best wat vrienden kwijtgeraakt toen ik me daarover uitliet.'

Is het vertellen van verhalen of het maken van kunst ook een vorm van verzet?
'Daar ben ik steeds meer aan gaan twijfelen. Ik geloof in de zalvende en verbindende kracht van verhalen, maar het maken van mooie kunst maakte in de Tweede Wereldoorlog het leven van de Duitse bezetter niet zuur.

'Mijn vertrouwen in de kracht van kunst is de laatste jaren wel wat afgebrokkeld: hoe meer ikzelf met kunst bezig was, hoe rechtser de wereld werd. Mijn vader was een nihilist en ik heb me daar als jonge idealist altijd tegen verzet. Maar er is iets van zijn nihilisme in mijzelf geslopen. Dat is niet heel sexy om te zeggen als artiest, je wilt geloven dat je met je werk veel bereikt en dat het zin heeft. Maar eerlijk gezegd: ik weet het niet meer.'

Dat lijkt me een lastige constatering als kunstenaar.
'Als je denkt dat kunst de wereld moet veranderen, is dat inderdaad een koude kermis. Maar het is de vraag wat de bestaansreden van kunst is. Soms bestaat kunst er puur en alleen omdat we een uitlaatklep nodig hebben. Misschien is kunst niet meer dan een testament van het feit dat we er nog zijn, en is dat al genoeg.

'Ik las ergens: er is een vermoeden dat sommige vogels zingen wanneer de zon opkomt, alleen om te laten weten: we zijn er nog, we leven nog. Dat zal niets veranderen, het zal de roofdieren niet verjagen. Maar er zit een ontroerende schoonheid in. We zijn er nog, dat is niet niets.'

In hoeverre speelt het feit dat je twee kinderen hebt mee in je ideeën over opstand, verzet en verandering?
'Mijn vrouw is Palestijns en is voor mij naar Nederland verhuisd. Wij voeden onze dochters in het Nederlands en het Perzisch op. Laatst vroeg mijn vrouw: gaan zij zich Nederlander voelen? Gaan zij zich Nederlander mogen voelen?

In de voorstelling heb ik het over Sywert van Lienden. Hij is een enorme klootzak, maar komt met heel veel dingen weg omdat hij een soort model-Nederlander is. Hij heeft de looks, de naam, de contacten, hij kan de klootzak uithangen, maar hij blijft een Nederlandse klootzak.

Zelf ben ik altijd als Nederlander opgevoed, maar ik weet: ik hoef in de ogen van mensen als Sywert van Lienden maar één misstap te begaan, en dan ben ik een Iraanse klootzak, een nep-Nederlander. Het is een gevoel dat veel mensen die ik ken hebben: we worden hier hooguit gedoogd.'

Wat doet dat met je?
'Persoonlijk heb ik er niet zo'n last van, maar ik zie dat het mensen om me heen opbreekt. Het breekt hun zelfvertrouwen, hun gevoel voor eigenwaarde, het vertrouwen dat ze erbij horen. Dat activeert de drang om een groter gedeelte van je identiteit ergens anders vandaan te halen. Het feit dat veel jonge Marokkaanse Nederlanders heel religieus zijn, heeft hiermee te maken. Je vult een bepaald gat in je identiteit op met een andere identiteit.'

Hoever ga je om te beschermen wat je liefhebt?
'In de voorstelling: heel ver. In het dagelijks leven: ik weet het niet. Zowel verzet als apathie zijn vaak doodlopende wegen. Al die mensen die op het station gingen protesteren tegen rechts beleid, wat heeft dat opgeleverd? Alleen maar méér stemmen op Wilders. Maar niets doen is natuurlijk ook geen optie. Uiteindelijk pretendeer ik niet te weten wat de juiste weg is, maar de vraag stellen is een begin.'


De nieuwe voorstelling Verzet! van Sahand Sahebdivani is op zaterdag 29 maart te zien bij Meneer Otis in de Lindenberg. Lees meer en koop hier je kaartjes.

‍